سلامت عروق در دوران بارداری نقشی کلیدی در حفظ سلامت مادر و جنین دارد و اثرات بلندمدتی بر سلامت قلب و عروق مادر در آینده خواهد داشت. ما در این مقاله، به بررسی این مشکل، پیشگیری از آن، نقش تغذیه و… خواهیم پرداخت.
✅تایید شده توسط پزشکان کلینیک واریس
فهرست محتوا
تغییرات عروقی در دوران بارداری
دوران بارداری با تغییرات قابل توجهی همراه است؛ این تغییرات در سیستم قلبی-عروقی نیز مشاهده می‌شود؛ برای مثال، حجم خون به میزان حدود ۳۰-۴۰ درصد تغییر می‌کند و میزان پلاسما به میزان حدود ۴۰-۵۰ درصد، حجم گلبول‌های قرمز به میزان حدود ۲۰-۳۰ درصد و… افزایش پیدا می‌کنند.
فشار خون در سه ماهه اول و دوم کم می‌شود و در سه ماهه سوم به تدریج به سطح قبل از بارداری باز می‌گردد. استروژن و پروژسترون که باعث شل شدن عضلات صاف عروقی می‌شوند، افزایش یافته و جریان خون در اندام‌ها مانند رحم، کلیه، پوست و… بیشتر می‌شود.
Maternal vascular adaptation to pregnancy is critically important in order to expand the capacity for blood flow through the uteroplacental unit to meet the needs of the developing fetus. Failure of the maternal vasculature to properly adapt can result in hypertensive disorders of pregnancy such as preeclampsia
سازگاری عروقی مادر با بارداری به منظور افزایش ظرفیت جریان خون از طریق واحد رحمی-جفتی برای تأمین نیازهای جنین در حال رشد، بسیار مهم است. عدم سازگاری مناسب عروق مادر می‌تواند منجر به اختلالات فشار خون بالا در بارداری مانند پره اکلامپسی شود.
چگونه ورم پا را درمان کنیم؟ + بررسی روش‌های پزشکی و طبیعی
مشکلات رایج عروقی در این دوران را بشناسید
اگر تغییرات سیستم عروقی بدن در دوران بارداری شدید باشد، ممکن است منجر به مشکلات زیادی شود. پس تشخیص زودهنگام آنها اهمیت دارد. شایع‌ترین مشکلات عروقی در دوران بارداری عبارتند از:
- فشار خون بالا یا پایین
- ترومبوآمبولی وریدی و واریس
- سندرم HELLP
- کاردیومیوپاتی بارداری
- دیسکسیون آئورت
- ایسکمی مغزی و سکته
- نارسایی عروقی جفت
- و… .
فشار خون بالا یا پایین
فشار خون بالا که در اوایل بارداری (قبل هفته ۲۰) پیدا شده و فشار خون پایین هم موقع بلند شدن سرگیجه می‌گیرید چون فشارتان افت می‌کند!
ترومبوآمبولی وریدی و واریس
این مشکلات تاثیرات منفی زیادی روی مادر و جنین می‌گذارند. ترومبوآمبولی وریدی (لخته خون در رگ‌های عمیق پا) و واریس (رگ‌های پیچ‌خورده و برجسته پا) اگر درمان نشوند، عوارض جبران‌ناپذیری خواهند داشت.
سندرم HELLP
این سندرم که ترکیبی از همولیز، آنزیم کبدی بالا و پلاکت پایین است، تاثیر زیادی روی بدن دارد و منجر به مشکلات فراوانی می‌شود.
کاردیومیوپاتی بارداری
کاردیومیوپاتی بارداری که به نارسایی قلبی در آخر بارداری یا بعد زایمان می‌گویند، حالتی است که قلب نمی‌تواند مانند گذشته به فعالیت خود ادامه دهد.
دیسکسیون آئورت
این مشکل که به عنوان پارگی لایه داخلی سرخرگ اصلی شناخته می‌شود، بسیار خطرناک است و باید زودتر درمان شود.
ایسکمی مغزی و سکته
اختلال در جریان خون مغز ممکن است در دوران بارداری منجر به خطرات زیادی شود.
نارسایی عروقی جفت
اگر در رگ‌های جفت مشکل وجود داشته باشد، ممکن است در تغذیه جنین تاثیر منفی بگذارد.
چگونه ژنتیک باعث افزایش احتمال واریس می‌شود؟
نقش تغذیه در سلامت رگ‌ها
غذایی که می‌خوریم تأثیر مستقیم روی سلامت رگ‌هامون داره! 🍎 وقتی سراغ خوراکی‌های پر از آنتی‌اکسیدان و چربی‌های خوب مثل امگا-۳ میریم، انگار یه محافظ قوی برای رگ‌هامون درست می‌کنیم. این مواد غذایی التهاب رو کم می‌کنن، فشار خون رو تنظیم می‌کنن و نمی‌ذارن پلاک توی رگ‌ها تشکیل بشه. 💪
حواست باشه اگه زیاد چربی اشباع‌شده، نمک و قند تصفیه‌شده مصرف کنی، رگ‌هات آسیب می‌بینن! 😱 مثل اینه که داری دیوارۀ رگ‌هات رو خراش میدی و راه رو برای فشار خون بالا و گرفتگی رگ‌ها باز می‌کنی.
غذاهای مدیترانه‌ای مثل سبزیجات، میوه‌ها، ماهی و روغن زیتون برای رگ‌هات معجزه می‌کنن! 🌿 محققان میگن این روش غذا خوردن خطر بیماری‌های قلبی رو تا ۳۰٪ کم میکنه – انگار یه بیمه عمر طبیعی برای قلبت خریدی! ❤️
کدام نوع سفر بیشتر سلامت پاها را تهدید می‌کند؟
بهترین خوراکی‌ها برای رگ‌های سالم:
✅ ماهی‌های چرب مثل سالمون و ساردین: پر از امگا-۳ هستن که رگ‌هات رو نرم و انعطاف‌پذیر نگه میداره 🐟
✅ پرتقال، لیمو و گریپ‌فروت: ویتامین C موجود در اینها دیوارۀ رگ‌هات رو محکم میکنه 🍊
✅ روغن زیتون: کلسترول بد رو کم و کلسترول خوب رو زیاد میکنه 🫒
✅ دانه‌های کتان و چیا: فیبر و امگا-۳ دارن که التهاب و فشار خون رو پایین میارن 🌱
✅ سبزیجات برگ سبز تیره: رگ‌هات رو گشاد می‌کنن تا خون راحت‌تر جریان پیدا کنه 🥬
✅ شکلات تلخ: با فلاونوئیدهاش جریان خون رو بهتر میکنه (آره، شکلات هم میتونه مفید باشه!) 🍫
✅ زردچوبه: التهاب رو کم میکنه و نمیذاره پلاک توی رگ‌هات تشکیل بشه 🟡
✅ آووکادو: چربی‌های خوب و پتاسیم داره که فشار خونت رو تنظیم میکنه 🥑
چگونه گردش خون بدن را بهبود ببخشیم؟ + معرفی ورزش‌ها و تغذیه مناسب
نحوه تشخیص مشکلات عروقی
مشکلات عروقی در دوران بارداری از چالش‌های مهم پزشکی محسوب می‌شوند که می‌توانند روی سلامت مادر و جنین تاثیر بگذارند، شناخت و تشخیص زودهنگام آنها بسیار اهمیت دارد. عوامل متعددی خطر بروز مشکلات عروقی در بارداری را افزایش می‌دهند:
- سابقه فشار خون بالا قبل از بارداری
- اولین بارداری
- سن بالای 35 سال یا زیر 18 سال
- چندقلوزایی
- سابقه خانوادگی پره‌اکلامپسی یا اکلامپسی
- چاقی
- دیابت
- بیماری‌های کلیوی یا خودایمنی
در اینجا، پزشکان با استفاده از ترکیبی از روش‌های بالینی، آزمایشگاهی و تصویربرداری به تشخیص مشکلات عروقی اقدام می‌کنند. در روش اول، فشار خون به صورت منظم اندازه‌گیری می‌شود و هر گونه افزایش وزن ناگهانی سنجیده خواهد شد. در این آزمایشات، ادرار، پلاکت، آنزیم‌های کبدی و… بررسی می‌شوند. همچنین، پزشکان از سونوگرافی داپلر، اکوکاردیوگرافی و سونوگرافی رشد جنین برای تشخیص سلامت جنین استفاده می‌کنند.
اختلالات عروقی در بارداری
| اختلال | علائم و نشانه‌ها | معیارهای تشخیصی | خطرات احتمالی |
|---|---|---|---|
| فشار خون بارداری | فشار خون ≥140/90 mmHg بدون پروتئینوری | – فشار خون بالا پس از هفته 20 بارداری – عدم وجود پروتئین در ادرار | – افزایش خطر پره‌اکلامپسی – زایمان زودرس |
| پره‌اکلامپسی | فشار خون بالا + پروتئینوری + ادم + سردرد + اختلالات بینایی | – فشار خون ≥140/90 mmHg – پروتئینوری ≥300 mg/24h یا نسبت پروتئین به کراتینین ≥0.3 – یا درگیری ارگان‌های هدف | – تشنج (اکلامپسی) – سندرم HELLP – نارسایی کلیه – محدودیت رشد جنین |
| اکلامپسی | پره‌اکلامپسی + تشنج | – وقوع تشنج در فرد مبتلا به پره‌اکلامپسی – رد سایر علل تشنج | – آسیب مغزی – مرگ مادر – دیسترس جنینی – مرگ جنین |
| سندرم HELLP | همولیز + آنزیم‌های کبدی بالا + پلاکت پایین | – همولیز در خون محیطی – آنزیم‌های کبدی >2 برابر حد نرمال – پلاکت <100,000/میکرولیتر | – DIC – خونریزی کبدی – نارسایی کلیه – نارسایی تنفسی |
| ترومبوز وریدی عمقی | درد، تورم و قرمزی در یک پا | – علائم بالینی – تأیید با سونوگرافی داپلر | – آمبولی ریه – سندرم پس از ترومبوز |
کفش مناسب واریس، راهنمای انتخاب و معرفی بهترین مدل‌ها
با مراقبت‌های لازم و ضروری آشنا شوید
سلامت عروق در بارداری نقش حیاتی در تأمین سلامت مادر و جنین دارد. اما بسیاری از مادران در این دوران با اختلالات عروقی گسترده‌ای روبرو می‌شوند. مراقبت‌های پیشگیرانه از دوران قبل از بارداری آغاز شده و در طول بارداری افزایش می‌یابد. با نکاتی که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم، می‌توانید از این مشکلات جلوگیری کنید:
| نوع مراقبت | اقدامات ضروری | توضیحات |
|---|---|---|
| مراقبت‌های پیش از بارداری | • ارزیابی سلامت عمومی • مشاوره ژنتیک • تنظیم وزن مناسب • ترک دخانیات و الکل • مصرف اسید فولیک | قبل از اقدام به بارداری، خصوصاً در افراد با سابقه مشکلات عروقی یا عوامل خطر |
| پایش فشار خون | • اندازه‌گیری در هر ویزیت • پایش خانگی در موارد پرخطر • آشنایی با محدوده طبیعی (<140/90 mmHg) | افزایش فشار خون اولین نشانه اختلالات عروقی در بارداری است |
| رژیم غذایی مناسب | • کنترل مصرف نمک • مصرف منابع کلسیم • تأمین امگا-3 • مصرف آنتیاکسیدانها • دریافت کافی منیزیم | تغذیه مناسب نقش مهمی در پیشگیری از فشار خون بارداری و پره‌اکلامپسی دارد |
| فعالیت بدنی منظم | • 30 دقیقه فعالیت متوسط روزانه • پیاده‌روی، شنا، یوگای بارداری • پرهیز از فعالیت‌های شدید • استراحت کافی | فعالیت بدنی منظم جریان خون را بهبود می‌بخشد و خطر فشار خون بارداری را کاهش می‌دهد |
| کنترل وزن | • افزایش وزن متناسب با BMI اولیه | افزایش وزن ناگهانی و بیش از حد می‌تواند نشانه احتباس مایعات و اختلالات عروقی باشد |
| پیشگیری دارویی | • آسپیرین با دوز کم (81 میلی‌گرم) • مکمل‌های کلسیم • مکمل‌های روتین بارداری | برای زنان با خطر بالای پره‌اکلامپسی، با تجویز پزشک |
| پایش آزمایشگاهی | • آزمایش ادرار (پروتئینوری) • بررسی هموگلوبین و هماتوکریت • بررسی عملکرد کلیه و کبد • آزمایش قند خون | آزمایش‌های دورهای برای تشخیص زودهنگام اختلالات عروقی ضروری است |
| سونوگرافی و ارزیابی‌های تکمیلی | • سونوگرافی داپلر شریان رحمی • پایش رشد جنین • بررسی جریان خون جفتی | در موارد پرخطر و برای ارزیابی دقیق وضعیت جنین |
سوالات متداول
چطور میتونم از مشکلات عروقی پیشگیری کنم؟ 🏃♀️🥗
فعالیت بدنی منظم، رژیم غذایی سالم (با میوه و سبزیجات زیاد)، و کنترل وزن میتونه به پیشگیری از مشکلات عروقی کمک کنه. همچنین، ترک دخانیات و الکل خیلی مهمه!
چند وقت یکبار باید فشار خونم رو چک کنم؟ 📅💉
بهتره در هر ویزیت پزشکی فشار خونت رو چک کنی. اگر سابقه مشکلات عروقی داری، ممکنه پزشک ازت بخواد که فشار خونت رو در خانه هم پایش کنی.
اگر احساس تورم یا درد در پاها داشتم، باید چیکار کنم؟ 😟👣
اگر تورم یا درد غیرعادی در پاها احساس کردی، حتماً با پزشکت مشورت کن. این میتونه نشونهای از مشکلات عروقی باشه.
آیا سونوگرافی و آزمایشات دورهای لازم هست؟ 🏥🔬
بله، سونوگرافی و آزمایشات دورهای برای پایش سلامت عروق و جنین خیلی مهمه. این کار به پزشک کمک میکنه تا مشکلات رو زودتر شناسایی کنه.
آیا تغذیه من تأثیری روی سلامت عروقم داره؟ 🍏🥑
بله، قطعاً! مصرف غذاهای حاوی کلسیم، امگا-3 و آنتیاکسیدانها میتونه به سلامت عروق کمک کنه. همچنین، کم کردن نمک هم مهمه!
